ترک ساختمان در صورتی که به موقع ترمیم نشود می تواند باعث بروز خطرات زیادی شود. علاوه بر این وجود ترک خوردگی در سقف، دیوار و کفپوش ساختمان باعث ایجاد ظاهری ناخوشایند می شود. ترک های ساختمان انواع مختلفی دارند و برخی از آن ها می توانند خسارت های زیادی را ایجاد کنند.
آیا ترک در ساختمان خطرناک است؟
وجود برخی از انواع ترک در ساختمان می تواند خطرناک باشد. ترک‌ها در حالت کلی به دو دسته سازه‌ای و غیر سازه‌ای تقسیم بندی می شوند. ترک های غیر سازه‌ای هیچ نوع خطری برای ساختمان و ساکنین ندارند ولی ترک‌های سازه ای خطرناک هستند و ایمنی ساختمان را تهدید می کنند. در نتیجه اگر در قسمتی از ساختمان ترک هایی وجود دارند باید هر چه زودتر نوع آن ها را تشخیص دهید. بعد از تشخیص نوع ترک می توانید به کمک روشی مناسب آن را ترمیم کنید.
ترک های زنده و مرده در ساختمان چیست؟
انواع ترک ساختمان به دو دسته ترک مرده و زنده نیز تقسیم می شوند. هر یک از این نوع ترک ها دارای ویژگی های خاص خود می باشند.
1. ترک زنده
ضخامت ترک زنده ساختمان به مرور افزایش پیدا می کند. ترک های زنده جزو ترک های خطرناک به شمار می روند. در صورتی که این نوع ترک را روی دیوار، سقف و… مشاهده کردید باید در اسرع وقت به ترمیم آن بپردازید. ترمیم این نوع ترک ها اگر به موقع انجام شود از باز و بزرگ تر شدن آن ها پیشگیری می شود. وجود ترک های زنده روی دیوارهای باربر یا حمال بیش از حد خطرناک است.
2. ترک مرده
ترک مرده ساختمان مانند ترک های زنده خطرناک نیست. این نوع ترک ها در حال رشد نمی باشند و احتمال اینکه بیش از حد باز شوند خیلی کم است.
ترک ساختمان با منشاء سازه ای چیست؟
انواع ترک سازه ای بسیار عمیق هستند و عرض آنها بین 1.5 تا 2 میلیمتر می باشد. عمق این نوع ترک‌ها نیز بین 1.5 تا 2 سانتیمتر می باشند. ترک‌های ساختمانی باعث تخریب و کاهش ایمنی ساختمان می شوند. اگر ترک ساختمان از نوع سازه ای باشد باید بخش ترک خورده را تخریب نمایید و آن را بازسازی کنید. این نوع ترک در اجزای مختلف ساختمان نظیر ستون ها، دیوارها و… مشاهده می‌شوند. در صورتی که ترک های سازه‌ای ترمیم نشوند ممکن است باعث تخریب ساختمان گردند.
از مهم ترین دلایل ایجاد ترک ساختمان سازه ای می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ضعف در محاسبات سازه
- ضعف در طراحی سازه
- بارگذاری بیشتر از حد روی سازه
- استفاده از مصالح غیر استاندارد
- جابجایی فونداسیون
- تنش حرارتی
- انجام گودبرداری به صورت غیر اصولی در مجاورت ساختمان
ترک ساختمان با منشاء غیر سازه ای چیست؟
ترک غیر سازه ای دارای منشاء بیرونی می باشند که این منشاء خارجی به یکی از مصالح ساختمان فشار زیادی وارد می کند. عمق و عرض این نوع ترک ها بسیار کم است به همین دلیل هیچ خطری برای ساختمان ندارند. این نوع ترک ها اغلب روی دیوارها مشاهده می شوند.
دلیل ایجاد ترک غیر سازه ای عوامل زیر می باشند:
- رطوبت
- وارد شدن فشار سنگین روی قسمتی از نقاط سازه
- یخبندان
- تغییر دمایی زیاد
- فشار و ضربه شدید
- نشست ساختمان و…
انواع ترک خوردگی ساختمان از نظر شکل کدام است؟
وجود برخی از ترک ها برای ساختمان بسیار خطرناک است به همین دلیل باید ترک هایی که در سازه مشاهده می شوند جدی گرفته شوند. انواع ترک ساختمان از نظر شکل و جهت به دسته های زیر تقسیم بندی می شود:
1. ترک های افقی – برشی – خمشی
ترک های افقی در قسمت طول دیوار و در راستای افقی ایجاد می شوند. ترک‌های خمشی زمانی به وجود می آیند که میزان مقاومت خمشی مقطع پایین باشد. علاوه بر این عرض زیاد تار کششی نیز باعث ایجاد ترک ساختمان از نوع خمشی می‌شود. ترک‌های خمشی به سمت سایر تارها همگرا می شوند. ترک خمشی به صورت گروهی یا به تنهایی مشاهده می‌شود. در صورتی که این نوع ترک‌ها به مرور زمان زیاد شوند و فعال باشند بدون تردید می توانند به سازه آسیب زیادی را وارد نمایند.
ترک‌های برشی نیز زمانی ایجاد می‌شوند که مقاومت برشی سازه کم باشد. این نوع ترک‌ها به قسمت‌های پایین و بالا گسترش پیدا می کنند. ترک‌های برشی نیز به صورت گروهی یا به تنهایی ایجاد می شوند. این نوع ترک ها نیز در صورتی که فعال باشند جزو ترک ساختمان خطرناک به شمار می روند.
انواع ترک ساختمان افقی – برشی – خمشی به دلایل زیر به وجود می آیند:
- عدم دانش کافی بنا در دیوارچینی باعث بروز انواع ترک ساختمان می شود.
- اگر به دیوارهایی که بلند هستند ضربه و فشار شدیدی وارد شود این دیوارها به اصطلاح شکم می دهند. این مسئله باعث بروز ترک در دیوار می گردد.
- ضعف در طراحی ساختمان
- زلزله
- عدم کیفیت مصالح ساختمانی نظیر بتن، سیمان و …
2. ترک های عمودی
ترک عمودی جزو انواع ترک ساختمان سازه ای هستند. در صورتی که عرض و عمق این نوع ترک ها زیاد باشند باید در اسرع وقت ترمیم شوند. این نوع ترک ها روی دیوار ایجاد می شوند و در برخی از مواقع به سمت سقف نیز گسترش پیدا می کنند. در صورتی که در اطراف ترک عمودی نم و رطوبت مشاهده می‌کنید باید در اسرع وقت نسبت به ترمیم ترک اقدام کنید.
دلیل به وجود آمدن این ترک ها موارد زیر می باشند:
- حرکت کردن پی زیر دیوار
- اجراء نادرست هشتگیر در قسمت تقاطع دیوارها
- وجود فاصله بسیار زیاد در بین شناژها
- عدم وجود شناژهای قائم
- کمبود وجود شناژهای قائم
- نشست ساختمان
3. ترک مایل و پلکانی
این نوع ترک ها به ترک مورب نیز معروف هستند. زاویه ترک ساختمان مایل و پلکانی 45 درجه و در راستای افقی می باشد. در صورتی که عرض این نوع ترک ها بیشتر از 3 میلیمتر باشد یا اندازه آن ها ثابت نماند باید هر چه زودتر ترمیم شوند. در صورت مشاهده این نوع ترک ها حتما از فردی متخصص برای بررسی آنها کمک بگیرید. ترک ساختمان مایل و پلکانی به دلایل زیر ایجاد می شود:
- نشست ساختمان
- نشست دیوارهای طولی از جنس آجر
- نشست خاک در زیر پی و…
4. ترک کف
این نوع ترک ها در قسمت کف ساختمان ایجاد می شوند و جزو ترک خوردگی‌های خطرناک به شمار می روند. دلیل ایجاد این نوع ترک ها بروز انقباض و انبساط در سطح کاشی و سرامیک و… می باشد.
تقسیم بندی ترک ساختمان از نظر عمق و عرض
در زمان بررسی ترک ساختمان در دیوار، سقف و… باید به میزان عرض و عمق ترک نیز توجه داشته باشید. ترک ها از لحاظ عمق و عرض به دسته های زیر تقسیم بندی می شوند
1. ترک های مویی
ترک های مویی معمولا روی سطوح گچی و سطوح بتنی مشاهده می‌شوند و عرضی حدود 5/0 میلی متر دارند این ترک‌ها تا حدودی قابل اغماض هستند اما در صورتی که ساکنان و افراد تمایل به ترمیم آن داشته باشند می‌توان از راهکارهای ترمیم مخصوص ترک‌های مویی استفاده نمود. از مهم ترین دلایل ایجاد ترک مویی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- انبساط و انقباض
- وجود اختلاف در ضریب حرارتی مصالح و…
2. ترک خوردگی با عرض و عمق متوسط
این نوع ترک‌ها دارای عرض و عمق متوسط بین 0.5 تا 2.5 میلیمتر می باشند. برای ترمیم این نوع ترک ساختمان باید از روشی مناسب استفاده کنید. ابتدا با استفاده از ابزاری تمیز کننده مسیر ترک خوردگی را تمیز نموده و هر گونه گرد و خاک را پاک می‌کنیم، سپس روش مناسب برای ترمیم ترک خوردگی را انتخاب نموده (که در ادامه به آن اشاره شده است) و ترمیم را انجام می‌دهیم.
از مهم ترین دلایل ایجاد این نوع ترک در ساختمان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختلاف دما
- نشست اولیه
- انقباض و انبساط
3. ترک های عمیق و عریض
این نوع ترک‌ها بسیار خطرناک هستند و دلیل ایجاد آن ها نشست فونداسیون نواری یا منفرد می باشد. یکی دیگر از دلایل ایجاد ترک‌های عمیق و عریض وجود ضعف در مقاومت هر یک از اعضای سازه‌ای می باشد. در صورتی که در بخشی از ساختمان این نوع ترک‌ها را مشاهده کردید باید هر چه زودتر برای بررسی آنها از فردی متخصص کمک بگیرید.
دلایل ترک خوردگی در ساختمان نوساز کدام است؟
در برخی از ساختمان های نوساز انواع ترک ساختمان مشاهده می شوند. در چنین مواقعی ممکن است ساکنین ساختمان دچار نگرانی شوند. قبل از اینکه اقدام به ترمیم ترک ساختمان کنید باید ابتدا ترک توسط کارشناس مورد بررسی قرار بگیرد. بعد از شناسایی ترک می توان به آسانی و به کمک روشی مناسب ترمیم آن را انجام داد. از مهم ترین دلایل بروز ترک خوردگی در ساختمان نوساز می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نشست ساختمان نوساز
- مقاومت بسیار پایین ساختمان در مقابل زلزله
- گچ کاری دیوار و سقف به صورت نامناسب
- وجود رطوبت و نم
- طراحی ضعیف ساختمان نوساز
- احداث ساختمان نوساز روی خاک شکل پذیر و نرم
رابطه بین نشست و ترک خوردگی در ساختمان
مهم ترین و اصلی ترین دلایل ایجاد ترک روی سقف و دیوار ساختمان های نوساز، نشست ساختمان می باشد. بعد از ساخت هر ساختمانی در زمان خشک شدن مصالح مختلف، ساختمان کمی نشست می‌کند. در صورتی که نشست ساختمان به مقدار زیادی رخ دهد پس از مدت زمان کوتاهی ترک‌هایی روی دیوار، سقف و کف ساختمان ایجاد می شود.
اغلب ترک هایی که بر اثر نشست ساختمان رخ می دهند غیرسازه ای می باشند. این نوع ترک ها خطری برای ساختمان ندارند ولی باید ترمیم شوند. اما اگر نشست سازه‌ای باعث ایجاد ترک‌هایی با عمق و عرض زیاد شود باید ترک‌ها به صورت جدی مورد بررسی و ترمیم قرار بگیرند.
ترک در ساختمان را چگونه ترمیم کنیم؟
برای ترمیم انواع ترک ساختمان باید از روشی مناسب استفاده کنید. در صورتی که ترک به موقع ترمیم نشود علاوه بر اینکه سازه را تهدید می کند می تواند باعث هدر رفتن منابع مختلف انرژی شود. علاوه بر این اگر ترمیم ترک به موقع انجام نشود می تواند باعث بروز خطرات جانی و مالی زیادی شود. برای ترمیم ترک ساختمان می توان از روش های زیر استفاده نمود:
1. ترمیم ترک خوردگی به روش کامپوزیت FRP:
به کمک کامپوزیت FRP می توانید انواع ترک سازه ای و غیر سازه ای ساختمان را ترمیم کنید. در صورتی که برای ترمیم ترک ها از این روش استفاده کنید مقاومت سازه به صورت قابل توجهی افزایش پیدا می کند. علاوه بر این کامپوزیت FRP از ایجاد ترک در سال های آینده جلوگیری می کند.
کامپوزیت FRP دارای وزن کم، استحکام زیاد، ویژگی غیر خورنده و قابلیت نصب آسان می باشد. به همین دلیل نگهداری و مراقبت از آن ها راحت تر است.
از روش کامپوزیت FRP می توان برای ترمیم ترک ساختمان در قسمت های زیر استفاده کرد:
- دیوار
- سقف ساختمان
- ستون ها
- المان ها از نوع غیر باربر
- دال بتنی
2. ترمیم ترک به روش کامپوزیت FRCM
روش کامپوزیت FRCM یکی دیگر از انواع روش های ترمیم ترک ساختمان می باشد. کامپوزیت FRCM نوع ماتریس سیمانی است که به کمک الیاف تقویت شده است. از این روش برای استحکام و تقویت سازه استفاده می شود. برای ترمیم ترک ساختمان به کمک روش کامپوزیت FRCM روش های مختلفی وجود دارد که یکی از آن ها ترمیم ترک با مش فایبرگلاس است. در صورتی که شما نیز تمایل به ترمیم ترک ها به کمک مش فایبرگلاس دارید باید طبق مراحل زیر پیش بروید:
- ابتدا سطح کار را یکدست کنید. برای یکدست و صاف کردن سطح کار باید از ابزاری کاربردی استفاده کنید.
- سطح ترک ها را به کمک مش فایبرگلاس به صورت کامل پوشش دهید. برای این کار نباید مش فایبرگلاس را بیش از حد بکشید. در صورتی که ترک عمیق است می توانید برای پوشش دادن آن چندین لایه از مش فایبرگلاس را روی یکدیگر قرار بدهید.
- گچ و سیمان یا هر نوع مصالح دیگری را که تمایل دارید روی سطح مش اعمال کنید آماده نمایید.
- مصالح آماده شده را با دقت زیادی و به کمک ماله روی مش فایبرگلاس پخش کنید. در این مرحله باید سرعت العمل لازم را داشته باشید.
3. ترمیم ترک خوردگی به کمک روش تزریق رزین
یکی دیگر از انواع روش های کاربردی برای ترمیم ترک ساختمان استفاده از روش تزریق رزین می باشد. به کمک این روش می توان به راحتی و در سریع ترین زمان ممکن نسبت به ترمیم انواع ترک خوردگی ها اقدام کرد. به کمک روش تزریق رزین می توان ترک های موجود در دیوار، سقف و کفپوش را ترمیم کرد. با استفاده از تزریق رزین می توان کلیه ترک های عمیق را پر کرد و ترک‌ها را به آسانی به یکدیگر چسباند. رزین درون ترک هایی که قابل رویت نمی باشند نیز به راحتی نفوذ پیدا می کند و دارای ویژگی هایی نظیر چسبندگی بالا، مقاومت فشاری زیاد و… است.
تزریق رزین را می توان روی سطوح خشک انجام داد در صورتی که سطحی خشک نباشد و دارای رطوبت باشد باید برای ترمیم ترک را به کمک تزریق فوم پلی یورتان انجام داد.
4. ترمیم ترک به روش دوخت ترک
در این روش ابتدا شیارهایی متقاطع در مسیر ترک حفر می شوند سپس گیره‌های دوخت در جهت هایی مناسب با توجه به مسیر ترک به کمک چسب اپوکسی نصب می گردند. با انجام دادن مراحل ذکر شده المان ترک خورده را می توان به راحتی تعمیر کرد.
هزینه ترمیم ترک خوردگی ساختمان چه مقدار است؟
عوامل تاثیرگذار روی هزینه ترمیم ترک خوردگی ساختمان عبارتند از:
- نوع ترک
- ابعاد و عمق ترک ها
- مصالح مورد استفاده برای ترمیم ترک
- دستمزد کارگران و…
چگونه از ترک خوردگی در ساختمان جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از ایجاد ترک در ساختمان موارد زیر را مد نظر داشته باشید:
- با استفاده از مصالح ساختمانی با کیفیت می توانید از ایجاد ترک در ساختمان جلوگیری کنید.
- در زمان طراحی ساختمان باید به این نکته توجه داشته باشید که فونداسیون ساختمان را نباید روی خاک گل آلود و سست قرار دهید.
- زمان هایی که هوا بیش از حد سرد یا گرم است باید از انجام هرگونه کار ساختمانی خودداری نمایید.
- برای مخلوط نمودن ملات از سیمان اضافه استفاده نکنید زیرا سیمان اضافی باعث ایجاد انقباض می شود.
- برای انجام ساخت و ساز ساختمان از یک مهندس خبره و متخصص کمک بگیرید.
بررسی خطر ترک در ساختمان قدیمی و نوساز
وجود برخی از ترک ها برای ساختمان خطرناک است. از مهم ترین خطرات ترک در ساختمان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ترک باعث کاهش ظرفیت باربری ساختمان می شود.
- ترک ها راه نفوذ رطوبت به قسمت داخلی ساختمان را باز می کنند.
- ترک ها باعث افزایش خوردگی بتن و آرماتور می شوند.
- ترک ساختمان به مرور زمان موجب تخریب سازه های بتنی می گردد.
- برخی از ترک ها باعث ریزش بخش هایی از ساختمان می شوند.
سخن پایانی
با توجه به خطراتی که ترک ساختمان دارد باید در اسرع وقت نسبت به ترمیم ترک ها اقدام کنید. برای ترمیم ترک باید از روشی مناسب استفاده کنید. در صورتی که ترمیم کردن ترک ها به صورت اصولی انجام شود از بروز ترک در آینده جلوگیری می گردد.